Là phần mềm được sử dụng nhiều nhất khi lướt web, liệu những trình duyệt web phổ biến nhất có có giúp chủ sở hữu chúng thu được lợi nhuận “kếch xù”?
Trong “thuở thiếu thời” của web, trình duyệt web (web browser) quả là cỗ máy hái ra tiền. Netscape Navigator, trình duyệt thương mại phổ biến đầu tiên trên thế giới đủ sức giúp giá cổ phiếu của hãng sở hữu – Netscape – tăng vọt ngay trong ngày đầu tiên phát hành. Internet Explorer xuất hiện, thống trị thị trường trình duyệt web đến mức Microsoft bị kiện lên toà án Liên Bang Mĩ vì độc quyền kinh doanh. Nhưng Netscape giờ không còn tồn tại, những phiên bản IE gần đây có vẻ không còn ý nghĩa lợi nhuận với cho Microsoft.
FireFox ra đời trong hoàn cảnh Internet Explorer đang chững lại, trong khi các đối thủ khác như Safari chỉ phổ biến trong phạm vi hẹp. Giương cao khẩu hiệu “miễn phí mã, nguồn mở”, FireFox đã khiến Microsoft “sáng mắt” trong lĩnh vực trình duyệt web. Với sáng tạo và nỗ lực cải tiến không ngừng nghỉ, FireFox giúp cả thế giới mạng biết tới thế nào là duyệt web theo tab, là tuỳ biến theo ý thích với add-on, và chỉ trong một vài năm nhanh chóng vươn lên thành đối thủ nặng kí nhất của Internet Explorer. Microsoft ban đầu còn tự tin “Nếu khách hàng cần chức năng mới, họ đã yêu cầu hãng làm vậy” khi phát biểu vào năm 2004. Chỉ hai năm sau, họ hẳn đã nhận ra sai lầm khi vội vàng ra mắt Internet Explorer 7 với những chức năng .. gần giống hệt FireFox.

Firefox ngày càng “xâm lấn” Internet Explorer

Các phiên bản thử nghiệm beta mới nhất của FireFox 3 gần đây tiếp tục khẳng định truyền thống cải tiến không ngừng của trình duyệt mã nguồn mở này. Ngoài hằng hà sa số chỉnh sửa ẩn, một trong những thay đổi đáng chú ý nhất là khả năng tìm kiếm tự động trong danh sách các site đã từng viếng thăm. Thử tưởng tượng, người dùng gõ “Dân Trí Yahoo Microsoft” vào ô địa chỉ trình duyệt, và FireFox 3 sẽ tự động hiển thị danh sách tin bài về vụ sát nhập lịch sử bất thành giữa Yahoo!-Microsoft trên Dân Trí trong 30 ngày gần nhất! So với chức năng lưu-nhớ đường dẫn (url) đơn thuần của sản phẩm khác, FireFox 3 rõ ràng đã tiến một bước rất dài.

Quay trở lại vấn đề đặt ra đầu bài viết: liệu trình duyệt mã nguồn mở miễn phí như FireFox có thu được tiền? Những ngày đầu ra mắt, FireFox chủ yếu trang trải chi phí hoạt động qua việc bán .. áo thun in logo “cáo lửa”. Hiện tại, phần lớn kinh phi hoạt động cho tổ chức mẹ của FireFox, Mozilla và hơn 150 lập trình viên được “anh cả” Google chi trả hào phóng qua quảng cáo. Người dùng tinh ý hẳn phải nhận thấy mối liên hệ giữa trang chủ FireFox của Google và ô tìm kiếm mặc định bằng Google Search “ngự” ở góc màn hình.

Chức năng tìm kiếm trong danh sách site đã xem trong FireFox 3 không chỉ tiện cho người dùng, mà còn có thể tận dụng nhằm thống kê thói quen lướt web của họ. Với gần 30% dân mạng đang dùng FireFox, nguồn thông tin này có thể mang số tiền khổng lồ về cho Mozilla. Nhưng tổ chức này hẳn sẽ không bán rẻ niềm tin & sự tín nhiệm người dùng dành cho mình trong suốt hai năm qua để chạy theo lợi nhuận đơn thuần, và cũng vì nó đi ngược lại mọi tiêu chí của Mozilla.

Như vậy, trái với suy nghĩ thông thường, trình duyệt web miễn phí thực sự là những cỗ máy hái ra tiền bằng nhiều cách khác nhau, từ quảng cáo tới tận dụng chức năng có sẵn của phần mềm. Mozilla có lẽ sẽ không “tận thu” với FireFox 3, nhưng các đối thủ của FireFox hoàn toàn có thể bắt chước chức năng nói trên, và thu lãi lớn!